Het interessante volk

Het interessante volk. Van Max Elskamp tot Museum aan de Stroom. 100 jaar dagelijks leven verzameld

Tentoonstelling Volkskundemuseum Antwerpen, 31 maart 2007 – 19 augustus 2007

Het Volkskundemuseum vierde in 2007 zijn 100ste verjaardag. Op 19 augustus sloot het voorgoed de deuren om de verhuizing van ongeveer 180.000 objecten naar het MAS | Museum aan de Stroom voor te bereiden. Daarom wilde de tentoonstelling Het interessante volk het museum voor de laatste keer op zijn best tonen.

We zochten hiervoor inspiratie bij een van de stichters van het museum, Max Elskamp (1862-1931). Deze Antwerpse Franstalige dichter was een van de eersten die alledaagse voorwerpen verzamelde. Die kocht hij in het Antwerpse schipperskwartier, de parochie van miserie, de Kempen, op het Waalse platteland, …
Deze voorwerpen waren voor hem niet alleen tekens die verwezen naar het leven van gewone mensen, ze zetten hem ook op het spoor in zijn zoektocht naar het wezenlijk menselijke, het authentieke, het waarachtige. Een spoor dat hij uitwerkte in zijn literair en grafisch werk.

De tentoonstelling Het interessante volk knoopt aan bij de passie van Elskamp. Hij liet zich zelf inspireren voor het volkse en hij wenste dat zijn volkskundige collectie eveneens een inspiratiebron zou zijn voor kunstenaars, schrijvers en folkloristen. Daarom nodigden we dertien schrijvers, twee kunstenaars (Tom de Bleye, Vladimir Ivaneanu) en twee documentairemakers uit om zich te laten verleiden door deze idee. De schrijvers weefden een verhaal rond een object uit het museum of uit hun eigen collectie; de documentairemakers maakten zes animatiefilmpjes over Max Elskamp; en de kunstenaars smokkelden hun werk, dat subtiel-ironisch naar het folklorisme verwijst, in het tentoonstellingsparcours – als easter eggs voor een oplettende bezoeker.

Bovendien gaven we samen met vormgever Carl Suijkerbuijk het hele museum een nieuwe opstelling, vertrekkend van objecten die de auteurs hadden uigekozen. Om de zeggingskracht en de charme van de ‘doodgewone dingen’ tot hun recht te laten komen, kozen we voor een associatieve, sfeervolle, intuïtieve opstelling, zoals men die bij een verzamelaar zou kunnen aantreffen. We verlieten het educatieve parcours van tal van volkskundige musea (met thema’s als ‘geboorte’, ‘school’, ‘huwelijk’, ‘beroepen’, …) en doken  in de immense reserves om vergeten pronkstukken en merkwaardige vondsten op te delven. Ook Max Elskamp kreeg een plaats in de tentoonstelling: voor het eerst sinds 75 jaar (!) werd zijn grafisch en literair oeuvre nog eens getoond, samen met een aantal portretten en opmerkelijke persoonlijke documenten.

Foto’s

Klik hier voor foto’s van de tentoonstelling Het interessante volk.

Pers

“De allerlaatste tentoonstelling Het interessante volk brengt hulde aan de stichter en haalt de hele collectie stijlvol overhoop. […] Honderden en honderden, vaak bizarre voorwerpen, werden naast, onder en boven elkaar gestapeld. Waar het museum voorheen voorspelbaar ingedeeld was in wetenschappelijke hokjes, […] werd nu alles door elkaar gegooid in een bont rariteitenkabinet. […] De gedurfde mise-en-scène herdenkt op een juiste manier stichter Max Elskamp.” Frank Heirman in De Gazet van Antwerpen, 30/3/2007

“Tentoonstelling van de week: Het interessante volk […] De twee gastcuratoren Leen Huet en Jan Grieten hebben voor de expo Het interessante volk een gouden ingeving gehad. In één beweging eren ze Max Elskamp […] en zetten ze ‘doodgewone’ en al even vergeten voorwerpen in de kijker. […] Een fascinerende collectie om uren in te dwalen.” Eric Rinckhout in De Morgen, 4/4/2007

“Een hartveroverende uitstalling […] van oude talismannen, loterijbriefjes, Mariebeelden, stangpoppen, ‘mannekesbladen’, processievaandels, prentkaarten, zonnewijzers en andere curiosa uit het Antwerpse leven. […] De samenstellers van de tentoonstelling, Leen Huet en Jan Grieten, handeerden een originele formule. […] Het is ongelooflijk hoeveel aspecten van het leven op de tentoonstelling aan bod komen. […] Met zijn laatste presentatie neemt het Volkskundemuseum in schoonheid afscheid.” Jan Van Hove in De Standaard, 12/4/2007

Het einde van het museum

Als orgelpunt van de tentoonstelling en van het museum tout court, organiseerden we op de museumnacht van 18 augustus, een avondvullend programma getiteld Het einde van het museum, met livemuziek, literaire bijdragen en interviews. De legendarische radiopresentatoren Dree Peremans en Lute Vanduffel kropen voor deze avond nog eens achter de microfoon om de avond aan elkaar te praten. Oplettende lezers denken hierbij misschien vol weemoed terug aan het al even legendarische Radio 1-programma Het einde van de wereld en dat is terecht.

De avond was een groot succes; het Volkskundemuseum werd onverwacht dé publiekstrekker van de museumnacht. Passeerden de revue: Werner van Hoof, conservator van het Volkskundemuseum, Jan De Smet, Erik Vlaminck, Geertrui Daem, Jo Govaerts, Geert van Istendael (die telkens ook hun bijdrage aan de verhalenbundel Het interessante volk voorlazen), de professoren A.K.L. Thijs, volkskundespecialist, en Christian Berg, Elskampspecialist. Tussen de literaire bijdragen en interviews brachten Jan De Smet & Arne Van Dongen en Hauman & De Moeite livemuziek. Marc Hauman had voor de gelegenheid twee nummers gemaakt: Monsieur Max en Le navire, een gedicht van Max Elskamp dat hij op muziek had gezet.

Foto’s

Klik hier voor foto’s van Het einde van het museum op de museumnacht van 18 augustus 2007.

Pers

“Mooi afscheid van het Volkskundemuseum. […] In het Volkskundemuseum zat het afgeladen vol voor Het einde van het museum, een bonte avond met Dree Peremans, auteurs als Geetrui Daem en Erik Vlaminck en muziek met Jan De Smet en Hauman & de Moeite.” E. Bonne en E. Rampart, in De Gazet van Antwerpen, 20/8/2007

“Antwerpse Museumnacht opnieuw een overrompeling […] Geliefd waren onder meer het Volkskundemuseum […]” in De Morgen, 20/8/2007

“Museumnacht lokt 20.000 bezoekers […] Vooral het Volkskundemuseum, het Fotomuseum en het Modemuseum en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten waren de toppers van de avond.” in De Standaard, 20/8/2007